Beurtvaart

[HannesB]

Praatjes bij plaatjes (4)

Haagscheveer

Nogmaals de Delftschevaart en het Haagscheveer. De foto vertoont min of meer van dezelfde plaats het hetzelfde beeld als met de ‘Leven is Strijd’. Alleen is die foto een slordige dertig jaar jonger. Het Haagscheveer doet zijn naam nog eer aan: op de pakschuit bij de kraan staat op het boeisel bij de achtersteven: ‘‘s-Gravenhage - Rotterdam’. Gelet op het korte mastje voorop werd deze schuit ook gejaagd, maar eerst moest er nog een flink stuk geboomd worden naar de Schiekade. De merkwaardige kranen staan er uiteraard voor het laden en lossen van de schuiten. Dergelijke kranen stonden ook aan de Coolvest.

Haagscheveer 1900.jpg (798.63 KiB) 3200 keer bekeken

In 1902 verstuurde ansichtkaart van de Delftschevaart en het Haagscheveer. De foto is vanaf de Raambrug genomen en dat geldt dan ook voor de foto met de ‘Leven is Strijd’. Het hoge, tweede pand van rechts op de ansichtkaart is hetzelfde als het hoogste pand op de foto met de ‘Leven is Strijd’.

Haagscheveer 1938.jpg (748.36 KiB) 3200 keer bekeken

Een in januari 1939 verzonden ansichtkaart van de Delftschevaart en het Haagscheveer met het politiebureau. De foto is eveneens van de Raambrug genomen. Het hoge gebouw uiterst rechts is het hoge gebouw wat ook op de andere foto’s is te zien en waar de ‘Leven is Strijd’ voor lag. Het scheepje rechts op de achtergrond ligt bij het Stokvischverlaat. De brug is dankzij de kale bomen met moeite te zien. Links van de brug over de Delftschevaart, de Galerijbrug, is nog een glimp van de Delftsche poort te zien. Alle zichtbare bebouwing is door het bombardement van mei 1940 verdwenen; op het politiebureau na.

Nogmaals de Delftschevaart en het Haagscheveer. Het politiebureau is in de jaren 1935 - 1938 gebouwd naar ontwerp van stadsarchitect Van der Steur. Omdat de verbinding met de Schie in 1938 werd afgesloten moet de foto welhaast uit 1938 zijn. Het politiebureau bestaat nog steeds, maar is een 25 jaar geleden ingrijpend verbouwd; een verbouwing die veel kritiek opriep. Soms is de grens tussen slopen en (ver-)bouwen heel vaag .
Het is wel eens drukker geweest met schepen aan het Haagscheveer. De motorschuit links is van Hoogenraad & Wesselo die een bootdienst onderhielden tussen Rotterdam en Den Haag. Volgens mijn vader voeren ze ook met een nachtschuit op Amsterdam. Jan van Koos Bakker heeft er nog een tijd gevaren. Zo ging het vaker: als een jongen van school kwam dan ging hij eerst bij zijn vader of een familielid varen en daarna bij anderen; ‘vreemde ogen dwingen’. De kranen op de wal hebben plaats gemaakt voor een modernere opvolger.

Met vriendelijke groeten,

HannesB

[HannesB]

Stokvischbrug.jpg (538.41 KiB) 3089 keer bekeken

Praatjes bij plaatjes (5)

Bombardement

Op 14 mei 1940 veranderde alles: Rotterdam werd een ‘stad zonder hart’. Deze foto toont de brug over het Stokvischwater na het bombardement op die dag. Rechts van de brug is de Delftschevaart zichtbaar met op de achtergrond flauw de Raambrug waarvandaan eerder geplaatste foto’s van de Delftschevaart werden genomen. De ‘Leven is Strijd’ lag op een van die foto’s (pag. 37) tussen de Raambrug en het Stokvischverlaat. Van de huizen op die foto is alleen maar puin overgebleven. Het oude Stokvischwater werd niet hersteld, maar gedempt.
De scheepvaart door de binnenstad zal ongetwijfeld voor langere tijd gestremd zijn geweest. De Rotte kreeg een nieuwe, zuidelijkere verbinding met de Delftsevaart, ongeveer ter hoogte van de verdwenen Raambrug, zeg maar vanaf het punt waarvan de eerdere foto met het politiebureau is genomen. Dit kanaal werd in 1941 gemaakt voor schepen tot 300 ton. Ik vraag me af of er ooit schepen van die maat gevaren hebben.Het zal in ieder geval niet eenvoudig zijn geweest. Over het kanaal kwam een hefbrug. Die ligt er nog steeds: de Stokvisbrug. De brug lag eerder als de Teylingerbrug over de Schie tegenover de Teylingerstraat.
Het verdwenen Stokvischwater, c.q. Stokvischbrug moet men zoeken aan het doodlopende einde van de Delftsevaart bij de Noordmolenwerf. Dit doodlopende stuk was ooit bestemd als bloemenmarkt, waar bloemenschippers uit het Westland konden afmeren, maar naar mijn idee is dat nooit van de grond (uit het water?) gekomen.

Met vriendelijke groeten,

HannesB

[HannesB]

Praatjes bij plaatjes (6)

Spuiwater

Aangezien Arie Bakker met de ‘Leven is strijd’ leeg van Moerkapelle kwam mag men gevoeglijk aannemen dat hij op weg was richting Maas. Die route willen we daarom eens verder bekijken en volgen. Als eerste brug zou hij de al vaker genoemde Raambrug passeren en vervolgens de Krattenbrug. Dat was een voetbrug (zie foto bij reactie piet42 in dit forum, pag. 37). De brug verdween in de oorlog, maar omstreeks 1970 kwam er weer een houten brug, in 2010 vervangen door de stalen brug die er nu ligt.

stadsdriehoek.JPG (460.73 KiB) 2989 keer bekeken

De oude stadsdriehoek van Rotterdam op de Rivierkaart, blad 18, uit 1880. In de linker bovenhoek de Rotterdamse Schie en rechts daarvan de Rotte. Het is duidelijk zichtbaar hoe men vanuit beide wateren alle havens in de binnenstad kan bereiken zonder buitenom te moeten en hoe men via de Leuvehaven en de Oude Haven op de rivier kan komen.

De Delftschevaart veranderde ten zuiden van deze brug van naam. Het werd Spuiwater, een naam die ongetwijfeld samen hing met de spuifunctie van de dan volgende sluis, het Spui, onder de Vlasmarkt, die ook uitwateringssluis voor Delfland was. De Delftschevaart vormde met het Spuiwater een van de schilderachtigste delen van het oude Rotterdam, verlevendigd door het scheepvaartverkeer op deze drukke vaarroute.

spuiwater.jpg (680.17 KiB) 2989 keer bekeken

Gezicht op het Spuiwater vanaf de brug in de Sint Laurensstraat op een in 1925 verstuurde ansichtkaart; op de achtergrond de Krattenbrug.

Toch koesterde het gemeentebestuur al voor de eerste Wereldoorlog plannen om dit drukke scheepvaartverkeer uit de binnenstad te verbannen. Ter vervanging zou er een nieuwe waterverbinding ten noorden om de stad heen komen heen komen te beginnen in Delfshaven en eindigend tegenover het zgn. Pestrak, de Nieuwe Maas tegenover Feijenoord. De Delftschevaart zou dan overkluisd worden voor de uitwatering van Delfland en er over zou een verkeersweg worden gemaakt.
In maart 1915 keert Schuttevaer zich in een adres aan de gemeenteraad tegen deze plannen vanwege de belangen van de kleine binnenvaart op de Rotte en de Schie die de Delftschevaart gebruiken om in de andere binnenhavens binnen de stadsdriehoek te komen om daar over te laden. Zij zouden dan buitenom via Delfshaven moeten gaan, hetgeen niet alleen tijdverlies opleverde maar ook onveiliger was. Schuttevaer vroeg zich bovendien af of de sluis in Delfshaven voldoende capaciteit zou hebben. Schuttevaer ziet wel heil in de omleidingsvaart. Zo zou men de Kralingseplas mooi als bergruimte voor binnenschepen kunnen gebruiken!
Het omleidingskanaal wordt gedeeltelijk gerealiseerd door het graven van de Coolhaven in 1922 en later het Noorderkanaal dat eindigt bij het Kralingse verlaat naar de Kralingseplas. De oostelijk tak van dit omleidingskanaal is nooit tot stond gekomen.
De Delftschevaart bleef desondanks zijn functie behouden als route naar de Rotte en bestaat, ondanks de dempingsplannen nog steeds, al heeft hij voor de scheepvaart geen enkel belang meer. Wat dat betreft is het de dooie Delftsevaart geworden!

Vlasmarkt.jpg (395.04 KiB) 2989 keer bekeken

Het Spuiwater na het bombardement van 14 mei 1940 met de Krattenbrug duidelijk in beeld. Ook deze foto is genomen vanaf de Vlasmarkt. De jassen hangen op de punten van het hek dat men op de andere foto van het Spuiwater rechts ziet.

Met vriendelijke groeten,

HannesB

[Kees Keijzer]

Hierbij nog een overzichtskaart uit 1934, de Coolhaven is er al, maar de vaart door de stad ook nog;

Gr, Kees.

[Jan van der Doe]

deze kreeg ik via twitter
Beurtvaart in Utrecht.

[HannesB]

Hierbij nog een overzichtskaart uit 1934, de Coolhaven is er al, maar de vaart door de stad ook nog;

Gr, Kees.

Dat is een interessante kaart. Het Noorderkanaal is tussen de Noorderhaven en de Rotte nog in aanleg. Bij de brug bij het getal 55 op de kaart werd de Schie in april 1940 afgedamd; bij het Hofplein was dit in 1938 al gebeurd. De brug bij 55 was een vaste brug aan het einde van de Bergselaan, naar het zuiden toe achtereenvolgens de Heulbrug (Walenburgerweg-Bergweg), een vaste stenen brug en de Teylingerbrug tegenover de Teylingerstraat, een beweegbare brug, die nu dus over de in 1941 gegraven vervanger van het Stokvischwater ligt.

Stadhoudersplein.jpg (272.11 KiB) 2763 keer bekeken

Het afdammen van de Rotterdamse Schie, krantenknipsel van 12 april 1940; dus een maand voor het bombardement op de stad. Op deze plaats is nu het Stadhoudersplein; achter de brug de Noorderhaven, rechts de Bergselaan. Op de gedempte Schie rechts ligt nu de Stadhoudersweg die, tussen de huizenblokken links, verdwijnt richting Kleinpolderplein (nu).

Het ‘toevoerkanaal’, waarvan alleen het bevaarbare gedeelte is weergegeven, is de Boezem tussen de Rotte en het boezemgemaal bij het het Oostplein (Boerengat). Merkwaardig is wel dat dit Toevoerkanaal met een bocht bij de Rotte is weergegeven. Dat was in 1934 nog niet zo. Op het kaartje ligt het Kralingseverlaat nog op zijn oude plaats. In of omstreeks 1940 kwam er een nieuwe sluis recht voor het verlengde Noorderkanaal/Toevoerkanaal naar de Kralingseplas; de bestaande situatie. Deze sluis zal veel minder dan de Bergsluis bedoeld zijn geweest voor de binnenvaart vanwege zijn geringere afmetingen: 25,00 x 4,00 m.
Volgens mij heb ik ooit wel eens een kaart gezien waar ook de geprojecteerde oosttak (tussen het Noorderkanaal en de Nieuwe Maas) van de ‘binnenvaartruit’ rond Rotterdam gezien, maar ik kon hem helaas niet terugvinden.

Met vriendelijke groeten,

HannesB

[Kees Touw]

Beste HannesB, in uw stukje van do okt 06, 2016 kwam ik de naam Wesseloo tegen. Die naam zag ik ook in een krantenartikel in de Locomotief
van 20 juli 1893. Ik laat hier een gedeelte volgen.

‘Toen in 1892 in ons land een bootje in de vaart kwam, gedreven door een petroleummotor, meende de energieke voorzitter van de afd. 's-Gravenhage der schippersvereeniging Schuttevaer, de heer G. Tetenburg, dat deze beweegkracht ook wel voor gewone schuiten in practijk zou zijn te brengen. Man van de daad, riep de heer Tetenburg op 10 Nov. 1892 eenige leden der vereeniging Schuttevaer te 's-Gravenhage bijeen, teneinde de zaak te bespreken het gevolg daarvan was, dat besloten werd een proef te nemen. Bij eventueele mislukking stelden de bijeengekomenen zich gezamenlijk voor de dan te lijden schade aansprakelijk. De heeren Wesseloo & Schnaar, schippers van Rotterdam op den Haag, verklaarden zich bereid, hunne schuit voor de proef disponibel te stellen. Men stelde zich nu in connectie met den heer D. W. van Rennes te Utrecht, specialiteit in petroleum-motoren. En de uitslag heeft bewezen, dat men hierin een zeer goede keuze had gedaan…
… En nu de uitslag van den proeftocht! Deze was in ieder opzicht zeer bevredigend en overtrof de verwachtingen van alle deelnemers. De reis was naar Vreeswijk v. v., en de tocht van Vreeswijk naar de Jeremiebrug te Utrecht, een afstand van circa 2 uren gaans, werd afgelegd in een uur en vijf minuten, zeker een voldoende snelheid voor een pakschuit. Het petroleum verbruik was 8 liter in een vaartijd van ruim twee uren. Zou de oude trekschuit weer te voorschijn komen, hervormd, gewapend met nieuwe trekkracht, ten einde de concurrentie van hare verdringsters, de stoomboten, het hoofd te gaan bieden? Onmogelijk zou het niet meer zijn.’

Dat bootje uit 1892 was 9 meter lang en had een door de Duitser Emil Capitaine ontwikkelde petroleummotor van 4 pk en was aangekocht in Hamburg door de Rotterdamse N.V. Vriesseveem.
Ik vraag me af of er nog afbeeldingen of verdere gegevens zijn van die wel heel vroege beurtmotor van Wesseloo & Schnaar?
Groet van K.T.

[HannesB]

Beste Kees Touw,

Een interessant verhaal, maar helaas kan ik u niet verder helpen. Voor wat betreft Wesseloo & Schnaar: dat zijn personen, die handelden onder de naam firma Hoogenraad & Wesselo. Tot 1894 bestond de vennootschap uit de heren Dirk Hoogenraad sr. te 's-Gravenhage en Jan Jerphaas Wesselo te Rotterdam. Per 1 januari 1894 traden zij uit het bedrijf en werden opgevolgd door Dirk Hoogenraad jr. , Rochus Hoogenraad en Henrich Anton Schnaar, waarbij laatstgenoemde ook al eerder werkzaam was in het bedrijf, gelet op het krantenbericht. Per 31 december 1912 treedt Schnaar uit het bedrijf.
Op pagina 37 van ‘Beurtvaart’ is een oude ansichtkaart geplaatst van het ‘Haagsche veer’omstreeks 1900 met een groot pand in beeld met een in het oog lopende reclame voor de Zuidhollandsche Bierbrouwerij. Dat pand was in 1899 gebouwd voor rekening van genoemde brouwerij uit Den Haag en de heer Schnaar. Het werd door beide partijen gebruikt: door de brouwerij als filiaal en door Schnaar voor de pakschuitdienst van Hoogenraad en Wesselo.
Hoogenraad en Wesselo hadden hun vestiging in Den Haag aan de Bierkade en later aan de Leeghwaterkade. Toen zij het Haagscheveer moesten verlaten kregen zij een nieuwe vestiging aan de Delfshavense Schie (Spangesekade, even ten zuiden van de Mathenesserbrug). Omstreeks 1960 zaten ze daar nog, meer de verdere lotgevallen van dit bedrijf zijn mij niet bekend.
Het zal niet eenvoudig zijn om de identiteit van de gemotoriseerd pakschuit te achterhalen. In de liggers van de scheepsmetingsdienst worden meerdere schepen genoemd van deze rederij, maar het is verre van duidelijk om aan te geven om welke het precies gaat. Ook is er een motorschip op de naam van Schnaar.

[HannesB]

Praatjes bij plaatjes (7)

De ebsluis

Voor een goed begrip van de sluis onder de Vlasmarkt dient men te beseffen dat de Hoogstraat, Korte Hoogstraat en Schiedamsedijk eeuwenlang de buitenwaterkering vormden, een functie die ongeveer een halve eeuw geleden werd overgenomen door de Maasboulevard. Het water ten zuiden van de genoemde straten (havens, grachten) was getijdenwater. Vandaar, dat er een schutsluis lag bij de Hoogstraat onder de Vlasmarkt.

Hoogstraat.jpg (616.12 KiB) 2443 keer bekeken

Oude ansichtkaart met op de voorgrond de landhoofden van de ebsluis en erachter de toegang naar het Spui onder de Hoogstraat. De straat met de bierwagen is niet de Hoogstraat, maar de Sint Laurensstraat, een straat evenwijdig aan de Hoogstraat, die dus meer naar achteren ligt.

Eigenlijk waren er het zelfs twee. De sluis onder de Vlasmarkt keerde het buitenwater, terwijl pal ten noorden van de overkluizing in1902 nog een tweede schutsluis werd gemaakt, de ebsluis. Immers bij laag water bestond het gevaar dat het hogere water in de Delftschevaart de sluis zou opendrukken en het water uit de vaart zou stromen. Dat kon goed uitpakken (lozing van overtollig water uit Delflands boezem), maar ook verkeerd als er te veel water uit ging. Uiteraard waren de deuren van beide sluizen tegengesteld gericht. De schutkolk van de ebsluis was tussen de deuren 58 m lang. Het noordelijke hoofd van de sluis lag even ten noorden van de Krattenbrug, het zuidelijke even ten noorden van de Hoogstraat/Vlasmarkt. De wijdte tussen de sluishoofden was 5,40 m.

krattebrug met sluisdeur.jpg (455.38 KiB) 2443 keer bekeken

De Krattenbrug met erachter een noordelijk sluishoofd van de ebsluis.

Het eigenlijke Spui onder de Vlasmarkt is ook 60 m lang. Het nauwste punt binnen de kolk was 4,73 m.
Vanuit het Spui voer men de Steigersgracht in, of omgekeerd uiteraard.

spuiwater 1913.jpg (787.8 KiB) 2443 keer bekeken

Schuiten in de ebsluis. Het grote winkelpand met het torentje staat op de Hoogstraat, hoek Spui en is de kledingzaak van de fa. Gebr. Lampe. De foto is vanaf de Krattenbrug genomen.


Het bombardement van 14 mei 1940 veranderde alles in één grote puinhoop.

ebsluis mei 1940.jpg (447.5 KiB) 2443 keer bekeken

De puinhopen van Rotterdam in mei 1940; op de voorgrond een sluishoofd van de ebsluis met een lier en een winch voor het opdraaien van de schuiven in het riool waarmee de waterstand in de sluis werd geregeld.


Met vriendelijke groeten,

HannesB

[piet42]

Het is altijd mooi om te zien hoe rotterdam er vroeger uitzag met al de grachten want dan zijn het eigenlijk dus het was net als a.dam jammer
dat het allemaal gedempt is groten deels te danken aan onze oosterburen denk ik die nog al wat in puin hebben gegooid en met dat puin veel vaartjes
zijn gedempt en ook de groei van de stad heeft daar wel aan bij gedragen

een foto die ik zelf wel bijzonder vind ook nog niet eerder gezien is de volgende niet zozeer de lokatie maar meer het transport van houten palen door de stad zo te zien een flink vlot wat door vaart gaat het trekt ook aardig wat mensen