De tjalk in binnen- en buitenvaart.

Alles over binnenscheepvaart
Wrijfhout
Berichten: 8843
Lid geworden op: 30 dec 2004 17:24

Re: De tjalk in binnen- en buitenvaart.

Bericht door Wrijfhout »

Ik vind de roef van die tjalk voor de melkfabriek Leijmpf in Briltil wel bijzonder hoog, of heb ik dat mis?

gr. Harry
"Het forum is net een lopend buffet; je neemt wat je lekker vindt en wat je niet lust laat je liggen..."
pieter53
Berichten: 8754
Lid geworden op: 17 feb 2007 18:16
Locatie: Amsterdam
Contacteer:

Re: De tjalk in binnen- en buitenvaart.

Bericht door pieter53 »

Hij is inderdaad wel hoog, maar aan de bijboot te zien is het een schip dat het grote water prefereert,
dus misschien vond de schipper dat niet zo een groot bezwaar.
Er waren meer scheepjes met een vrij hoge roef.
-
tjalk ijmuiden jacob olie.jpg
tjalk ijmuiden jacob olie.jpg (204.84 KiB) 2078 keer bekeken
Al eens eerder laten zien. Foto: Jacob Olie.
Pieter Klein, Amsterdam
Afbeelding
Hoe meer je weet, hoe beter je beseft dat er nog zo veel meer te weten valt....
pieter53
Berichten: 8754
Lid geworden op: 17 feb 2007 18:16
Locatie: Amsterdam
Contacteer:

Re: De tjalk in binnen- en buitenvaart.

Bericht door pieter53 »

houten tjalkachtige s gravelandseveer amsterdam OSIM00003000065.jpg
houten tjalkachtige s gravelandseveer amsterdam OSIM00003000065.jpg (191.54 KiB) 1969 keer bekeken
Dit lijkt me een zuidelijk type. Een Otter? een schuit?, wie het weet mag het zeggen.

Fotograaf onbekend. Gemeente archief Amsterdam, object OSIM00003000065 fragment
Pieter Klein, Amsterdam
Afbeelding
Hoe meer je weet, hoe beter je beseft dat er nog zo veel meer te weten valt....
t.fluks
Berichten: 960
Lid geworden op: 07 apr 2007 20:26

Re: De tjalk in binnen- en buitenvaart.

Bericht door t.fluks »

deze roef is een z.g "Dekroef,"dus op het dek geplaatst.
De ouders van een vroegere vriend hadden ook een tjalk, met zo'n roef.
Daar ging je gebukt in en als je op een stoel zat, was het plafond heel vlakbij.
Tammo.
Geert D
Berichten: 231
Lid geworden op: 17 nov 2015 22:25

Re: De tjalk in binnen- en buitenvaart.

Bericht door Geert D »

De naam,, dekroef ,, is voor mij nieuw , dek schip en paviljoen zijn mij wel bekend
in welke hoek van het land komt deze naam voor?

gr.geert
pieter53
Berichten: 8754
Lid geworden op: 17 feb 2007 18:16
Locatie: Amsterdam
Contacteer:

Re: De tjalk in binnen- en buitenvaart.

Bericht door pieter53 »

Voor zover mij bekend is het niet echt een ingeburgerd begrip onder schippers,
maar wordt het sporadisch gebruikt in beschrijvingen van schepen.
Volgens Skipperstaal betekent dekroef in Friesland iets geheel anders.
Daar is het een roef die NIET boven de luikenkap uitsteekt. :-D
Pieter Klein, Amsterdam
Afbeelding
Hoe meer je weet, hoe beter je beseft dat er nog zo veel meer te weten valt....
Gert Schouwstra
Berichten: 4579
Lid geworden op: 28 okt 2006 21:24
Locatie: Sneek
Contacteer:

Re: De tjalk in binnen- en buitenvaart.

Bericht door Gert Schouwstra »

Dat is het bekende verschil tussen "het kan net" en "it kin net".

En om het nog ingewikkelder te maken. Dit staat in het Wurdboek fan de Fryske taal:

dekroef
Woordsoort: znw. m./v.
Kenmerken: (scheepsterm).
Datering: 1941→
↪Zich boven het scheepsdek verheffende roef.
Gert
- Varen is leven. -
Op mijn website https://aa-planadvies.nl/ vind je alles over mijn bedrijf.
Berghout-2
Berichten: 283
Lid geworden op: 13 mei 2017 15:55
Locatie: Koudum

Re: De tjalk in binnen- en buitenvaart.

Bericht door Berghout-2 »

pieter53 schreef: 08 feb 2017 22:01 Even gevraagd: de Bruinvisch van Cees Dekker kan inderdaad ook toegevoegd worden.

Schepen met een klapscheg, schegzwaard:
Eems 1902 Boerema Martenshoek tjalk 125 ton
4 Gebroeders 1903 Boerema tjalk 121 ton
Jantina Afina 1899 Kroese Hoogezand tjalk 155 ton onder klasse gebouwd.
Volharding 1905 Smid Hoogezand tjalk 132 ton
Janna 1898 Mittendorf Avereest tjalk 151 ton
Dankbaarheid 1908 de Boer Oude Pekela Hasselteraak 106 ton
Altijd zorg vermoedelijk 1916 Zwartsluis klipperaak 156 ton.
Harmina 1889 W & H Boerma Martenshoek tjalk 156 ton (onder klasse gebouwd)
Wilhelmina 1903 Boot Leiderdorp Groninger zeetjalk (Bron Met Zeil en Treil, Loomeijer*.)
Bruinvisch 1902 Draaisma Franeker tjalk 122 ton.
Ik ben pas sinds kort aan het rondkijken op dit forum, en vond zojuist (misschien een beetje laat?!) deze discussie over linnetten.

In 1980 heb ik de hierboven genoemde tjalk Eems van de sloop gered en gedurende 21 jaren minitieus in kaart gebracht en hersteld.
In 1983, bij de eerste grote hellingbeurt op de Koningspoort, heb ik een motor ingebouwd en dus ook de ongeschonden scheg moeten aansnijden.
Daarbij vond ik de geleideplaten en zware bout van wat later de linnet bleek te zijn.
Enkele jaren later heb ik na een lange en moeizame zoekactie een man gevonden, die rond 1930 als 16 jarig jochie aan boord gekomen is.
Ik heb die "jongen", Jan Uuldriks en inmiddels een oude man, dagenlang uitgehoord over het reilen en zeilen met mijn schip. (De schipper en zijn vrouw uit die tijd kon ik niets meer vragen: de schipper Jacob Engelsman was in 1959 aan boord omgekomen bij het vertremmen van een giftige lading, en zijn vrouw was al flink dement toen ik haar vond in 1981 in Delfzijl.)

Uuldriks was de eerste die mij de term "linnet" noemde (tot die tijd noemde ik het "klapscheg", een term die ik zelf verzonnen had en die kennelijk is overgenomen door anderen). Over het gebruik van de linnet was hij heel duidelijk: de tjalk was van nature erg loefgierig, onder andere door die lange giek. Ze zeilden bijna altijd met de kluiver d'rop, maar als de kluiver -om wat voor reden dan ook- niet gevoerd werd, dan werd de linnet neergelaten, anders was het schip niet te houwen op z'n helmhout. Als de linnet niet uit zichzelf wilde zakken, bijvoorbeeld als hij klemde door mosselen of zand, dan duwde ze hem naar beneden met een pompstok tegen de 5/8" stang.

Van 1983 tot 1992 was ik degene die de meestal de schepen op de helling zette op de Koningspoort, R'dam. Het viel mij op (omdat ik er op lette!) dat vrijwel elke grote tjalk en veel klipperaken restanten toonden van een linnetconstructie, hoewel dat vaak niet meer was dan de bout(resten) of een geleideoogje op de achtersteven.
Er is nog een complete en werkende linnet aan de klipperaak Hoop op Welzijn van Maarten de Jong (Gorinchem/Woudrichem)

Van de gesprekken met Uuldriks heb ik aantekeningen gemaakt, die ik natuurlijk zorgvuldig bewaard heb. Hij heeft veel verteld over de schelpenvaart aan de noordkust van Duitsland, die de Eems gedaan heeft tot 1940.
Jan Uuldriks is kort daarna, begin jaren '90, overleden te Maasbracht.

Wim.
Janna
Berichten: 2318
Lid geworden op: 30 nov 2006 18:34
Locatie: Noordwijk

Re: De tjalk in binnen- en buitenvaart.

Bericht door Janna »

Tijdens mijn werkzaamheden in de schouwcommissie van het Havenmuseum in Rotterdam (dat was iets na Wim's tijd daar) heb ik meer tjalken en klipperaken mét dan zonder linnet aangetroffen.
Ik ben het geheel met Wim eens dat een linnet heel gebruikelijk was voor dit soort schepen die vaak op ruim water kwamen.
Berghout-2
Berichten: 283
Lid geworden op: 13 mei 2017 15:55
Locatie: Koudum

Re: De tjalk in binnen- en buitenvaart.

Bericht door Berghout-2 »

Ben schreef: 17 dec 2017 14:01 De foto is helaas niet scherper maar duidelijk genoeg om in mijn ogen een wat merkwaardige tuigage, een ander woord weet ik even niet, te zien.
De tjalk-specialisten kunnen hier zeker meer over vertellen.


briltil tjalk coll. historische kring zuidhorn.jpg
Tja, ik mag mij wel een tjalkspecialist nemen, vrees ik. Ook beroepsmatig.
Die tuigage ziet er heel normaal uit voor een binnen-buitentjalk. Bij dit soort schepen is de gaffellengte vaak (bijna) de helft van de gieklengte, waarmee het grootzeil relatief laag gehouden kan worden. Gaffellengtes van 6 tot 7 meter zijn dus heel normaal op zeetjalken.
Om zo'n lange gaffel goed te kunnen hanteren, met alle enorme krachten die er opkomen, is het noodzakelijk dat de masttop lang en sterk is, en dat zie je bij de tjalk op de foto ook. Vroegâh was het gebruikelijk dat de toplengte tot éénderde van de totale mastlengte was.
Tegenwoordig, met name onder invloed van de wedstrijdskutsjes, zie je dat de toplengte afneemt tot bijna niks. Ik vind dat geen gezicht, zeker niet als er dan ook nog van die piepkleine jachtblokjes aangehangen worden.

Op de foto is wel te zien dat de giek ernstig doorhangt. Die heeft z'n beste tijd wel gehad.

Verder lijkt de roef erg hoog, maar dat komt ook doordat het schip zo diep ligt. Op dit soort tjalken was een roefhoogte van 1,50 tot 1,60 (gemeten vanaf dek, mid-achter) heel normaal. Bedenk daarbij dat de mensen 100 jaar geleden kleiner waren dan nu, maar ook dat men meestal op de kippenloop (stuurplank) stond.

Wim.
Plaats reactie