De machinekamer, incl. welke motor?

[Gert Schouwstra]

Wat leuk, dat is voor het eerst dat ik een Deutz 536 zie, die is teruggesteld naar 250 pk/350 toeren

[jvegter]

Groninger werven, bij een enkele werf werden in de beginjaren ook eigen scheepsmotoren gebouwd. E.J. Smit had een eigen viertakt zuiggasmotor zo omstreeks 1905-1915, deze "Smit" motoren hadden een bouwstijl gelijk de A-frame dieselmotoren van vroeger, er schijnen ook nog vier van deze motoren te zijn geweest met een verstuiverbakje zoals Brons dat ook had. Onder andere een binnevaartschip welke van de aardappelmeelfabriek te Woudbloem behoorde was van zo een Smit-Brons motor uitgerust. Wie weet er meer of heeft er afbeeldingen? Ook werd er door Smit een tweetakt gloeikopmotor gebouwd onder de naam "Ankersmit". Deze motoren waren leverbaar als 1 en 2 cilinders van 5 tot 70 pk, meer vermogen was in overleg met Smit mogelijk, heeft u gegevens van deze motoren? Ook de werf van BMC, Boon Molelma en de Cock hebben gloeikopmotoren gemaakt. Maar 9 stuks zijn er tussen 1922 en 1936 uit de fabriek gegaan, deze motoren waren gemaakt voor een vermogen van 22 pk, dit vermogen werd echter nooit gehaald, bij een dikke 14 pk was het gebeurd met de trekproeven. De geestelijke vader achter de BMC motoren was een zekere heer Simon Lantinga, wie kent deze man en weet zijn achtergronden? Hij schijnt Duitse diploma's te hebben gehaald en is vanaf 1928 directeur geweest bij motorenfabriek Drakenburgh v/h Rennes te Utrecht-Leiden. Ook de stoommachinefabrikant Landeweer uit Martenshoek schijnt enkele jaren zuiggasmotoren te hebben gebouwd, dit is het enige wat er van bekend is, weet iemand onder u hier meer van? Wellicht heeft men afbeeldingen?

Als u mij aan verdere gegevens kunt helpen m.b.t. wat hier boven genoemd staat, dan kunt u met mij contact opnemen op: jvegter@zonnet.nl

Met vriendelijke groet,

Jan Vegter, Bronsarchief Schildwolde

[Gert Schouwstra]

Dag Jan,

Dat is een leuke vraag. Ik begin maar met een bericht uit Het Nieuws van de Dag van 23 maart 1912:

Verbetering — In ons nummer van Woensdag 20 dezer wordt . melding gemaakt van een proeftocht te Delfzijl met de door de firma E. J. Smit & Zoon te Hoogezand gebouwde motorschoener OLDAMPT. Ten onrechte wordt daarin gesproken over een motor "systeem Kromhout", dit moet zijn een "Ankersmit" . ruwe-oliemotor van 72 E.P.K. Voor hef laden en lossen dient een 6 E.P.K. "Ankersmit"-motor, staande aan dek en eveneens werkende met ruwe olie. Vaartuig en beide motoren zijn gebouwd door de firma E. J. Smit & Zoon.

En uit het Algemeen Handelsblad van dezelfde datum:

Dezer dagen werd bij Delfzijl proef gevaren met den 3 mast ijzeren motorschoener 0LDAMBT, gezagvoerder De Wit, reeder J. J. Onnes, te Groningen. Het schip, groot 149 r.t. is voorzien van een Ankersmit ruwen oliemotor van 72 E.P.K. Voor het laden en lossen wordt gebruik gemaakt van een 6 E.P.K. Ankersmit motor, eveneens werkende met ruwe olie. Schip en beide motoren werden vervaardigd op de werf der firma E. J. Smit & Zn. te Hoogezand (Verbetering.)

Of deze uit het Nieuwsblad van het noorden van 12 october 1912:

HOOGEZAND, 11 Oct. Op de werven der firma E. J. Smit en zoon alhier is van den heer B. te Bremen opdracht ontvangen tot het bouwen van een motorsleepboot en twee lichters, voor den dienst op de kanalen in Oldenburg. De sleepboot zat gedreven worden door een Ankersmit-ruw-olie-motor.......

[Theo Horsten]

Misschien bouwde Smit zijn ruwoliemotoren in licentie van Bolinder? Marhisdata meldt namelijk het volgende over de motor van de OLDAMBT

• • 

[jvegter]

Misschien bouwde Smit zijn ruwoliemotoren in licentie van Bolinder? Marhisdata meldt namelijk het volgende over de motor van de OLDAMBT

Ik heb een afbeelding van een Ankersmit motor, deze lijkt geheel niet op een Bolinder, de tweetakt Ankersmit motoren hadden een voor de cilinders langs liggende nokkenas welke de brandstofpompen, die ook voor de cilinders waren geplaatst, bediende. Aan de uiteinde van de nokkenas was een "hartungs regulateur" aangebracht welke de nokkenas enigszins heen en weer kon bewegen, dit om de brandstofpompen langer of korter slagen te laten maken. De brandstofnokken waren over de breedte taps van model, liep de hoge kant van de nok onder de brandstofpompplunjer door, dan kreeg je een hoge opbrengst en bij de lage kant van de nok een lage opbrengst wat uiteraard resulteerde in meer of minder brandstof en dus meer of minder vermogen. De motoren hebben wel wat weg, met die nokkenas voor de cilinders langs, van een grote Kromhout of Bolnes tweetakt. Ik heb al vele gloeikoppen bekeken, zowel Nederlandse alsook Scandinavische, maar kan nog niet een gelijk ogende motor vinden waarvan Smit deze afgekeken zou kunnen hebben. Bij Smit was een Duitse ingenieur, dhr. Cumme in dienst welke volgens overlevering in de Grob fabrieken heeft gewerkt. De eerste viertakt Smit motoren hadden veel van de Grob motoren welke volgens de patenten van Capitane werden gemaakt. Het is wellicht mogelijk dat de kleinere Ankersmit motoren wellicht wat van de Bolinder hebben gehad, ik heb van deze kleinere motoren geen afbeeldingen.

[Gert Schouwstra]

Even de plaatjes erbij voor de trouwe kijkers:

De Ankersmit motor.


De BMC (Boon, Mollema & de Cock) motor.
(beide met dank aan www.hskrant.nl)

[jvegter]

Inderdaad mooi verhaal. Maar hier, op de bouwplaats wordt gesproken van een houten schip. Lijkt me een foutje van de schrijver.




Jan de Waard

Er is al eerder een schip geweest welke onder deze naam is gebouwd en ook nog voor rederij Hammerstein, dit schip met ook de naam San Antonio heeft in 1907 het ruime sop gekozen, ook deze driemaster had een Nederlandse motor aan boord, geen Werkspoor maar een 220 pk Bronsmotor van Jan Brons uit toen nog Farmsum, Jan Brons is immers pas in 1907 naar Appingedam gegaan. Dit was een 2 cilinder verstuiverbak motor die in 1906 door Brons in Farmsum bij Delfzijl is gebouwd. Deze motor heeft nogal wat voor problemen gezorgd want het was toen de grootste motor in gewicht en in pk's welke Jan Brons had gebouwd. De vrouw van Jan Brons schreef in brieven naar haar zoon, welke elders studeerde, dat het met de "grote" motor nog niet zo wilde lukken, bij 160 pk deed hij het goed, bij 200 pk redelijk maar bij 220 pk schudde de grond zo heftig dat het goed voelbaar was in de woning van de familie Brons. Toen Brons de motor gereed had was het nog heel wat werk om de motor van Farmsum per trein naar de werf te krijgen, tot twee maal toe was de wagen waarop het motorframe stond, gebroken. Het schip, de San Antonio, welke het eerste zeevarend zeilschip was met een Nederlandse (hulp) motor is vrij vlot na zijn eerste reis helaas (moedwillig??) geramd door een Duitse kruiser. Dit stukje komt (in mijn eigen bewoording) uit het vijftigjarig jubileum boek over Brons met de titel : Volle kracht vooruit.

[Ben]

Drie foto's van een 3 cyl. Deutz motor van ca. 100 pk. De motor werd in 1936 gebouwd, eigenlijk zijn het 2 motoren want zij werd na de oorlog samengesteld uit de motoren van 2 "kriegsfischkutter",
die aan het einde van de Tweede Wereldoorlog tot zinken zijn gebracht en later weer zijn gelicht.

De Deutz staat in de barkas Vegebüdel van de vereniging Maritime Tradition Vegesack "Nautilus", Bremen-Vegesack: https://www.mtv-nautilus.de/index.php?id=19

deutz 3 cyl. 1936.JPG (112.26 KiB) 2500 keer bekeken

deutz 3 cyl. 1936 (2).JPG (111.3 KiB) 2500 keer bekeken

deutz 3 cyl. 1936 (3).JPG (84.95 KiB) 2500 keer bekeken

[pieter53]

En hier is de Deutz V 3 M 336 te zien en te horen.

[Basher]

Mooi hoor........pure nostalgie.
Had ik op de Mare Novum als hulpset namelijk.