Minder bekende (oude houten) scheepstypes

Alles over binnenscheepvaart
pieter53
Berichten: 8754
Lid geworden op: 17 feb 2007 18:16
Locatie: Amsterdam
Contacteer:

Re: Minder bekende (oude houten) scheepstypes

Bericht door pieter53 »

Je hebt volkomen gelijk met je bierpaal, maar....... (om het meest nare woord uit de Nederlandse taal maar weer eens te gebruiken)
Zoek je in de collectie van het Rijksmuzeum naar 'brouwerij' dan vind je een aantal (6?) verschillende prenten met daarop een 'waterhevelaar' ;-)
Zoek je op zoutkeet dan vind je één resultaat maar wel met een afwijkend model. (Zoutziederij geeft geen resultaat)
zoutkeet.jpg
zoutkeet.jpg (192.47 KiB) 1103 keer bekeken
Zoutketen te Arnemuiden, Carel Frederik Bendorp (I), naar Jan Bulthuis, 1786 - 1792 bron; https://www.rijksmuseum.nl/nl/
of je hier aan bepaalde conclusies moet verbinden, laat ik aan je eigen oordeel over.

Dan de schepen van Sopers. Net zoals jij had ook Sopers geen apparaat waarmee hij terug naar 1640 kon kijken.
Net als jij had Sopers een zekere kennis van zaken.
Daarom was het me liever geweest de mening van Kees Touw te horen, dan die van Sopers.
Dus wat vind je zelf Kees? Ben je het volledig eens met Sopers of laat je ruimte voor afwijkende interpretaties?
Bijv. de kleine samoreus.... Nicolaas Witsen beschrijft iets heel anders als hij de samoreus noemt. Zit Sopers er naast of is WItsen niet volledig?
Zaken die wij waarschijnlijk nooit meer kunnen achterhalen, helaas.
Pieter Klein, Amsterdam
Afbeelding
Hoe meer je weet, hoe beter je beseft dat er nog zo veel meer te weten valt....
pieter53
Berichten: 8754
Lid geworden op: 17 feb 2007 18:16
Locatie: Amsterdam
Contacteer:

Re: Minder bekende (oude houten) scheepstypes

Bericht door pieter53 »

Rivierlandschap met gezicht op Emmerich, Wenceslaus Hollar, 1643 RP-P-1963-61.jpg
Rivierlandschap met gezicht op Emmerich, Wenceslaus Hollar, 1643 RP-P-1963-61.jpg (127.21 KiB) 1086 keer bekeken
Rivierlandschap met gezicht op Emmerich, Wenceslaus Hollar, 1643 Bron: Rijksmuseum.

Dicht bij de Duitse grens, maar heen Duitse scheepstypes te bekennen.
Wel weer sprietzeilen, zwaarden en stevenroeren.

Gaat men met dezelfde kunstenaar een eind stroomopwaarts dan verandert het beeld volledig.
Gezicht op de kanselarij aan de Rijn nabij Bonn, Wenceslaus Hollar, 1643 - 1644 RP-P-OB-11.275.jpg
Gezicht op de kanselarij aan de Rijn nabij Bonn, Wenceslaus Hollar, 1643 - 1644 RP-P-OB-11.275.jpg (224.5 KiB) 1086 keer bekeken
Gezicht op de kanselarij aan de Rijn nabij Bonn, Wenceslaus Hollar, 1643 - 1644 Bron: Rijksmuseum.

Nu weer schepen met heves en roerspanen. Geen Oberlanders maar meer zoiets wat Sopers een kleine Samoreus noemt.
Jammer dat de roerspanen aan bak en niet aan stuurboord zitten. Misschien spiegelbeeld? Dat heb je al gauw met etsen e.d.
Of misschien verkeerd overgenomen van andere prenten.
Pieter Klein, Amsterdam
Afbeelding
Hoe meer je weet, hoe beter je beseft dat er nog zo veel meer te weten valt....
Kees Touw
Berichten: 862
Lid geworden op: 12 jan 2011 12:24
Locatie: Rotterdam
Contacteer:

Re: Minder bekende (oude houten) scheepstypes

Bericht door Kees Touw »

De zoutketen van Arnemuiden werden niet bevoorraad met zout water door middel van (zout-) waterschepen. Daar kwam het zoute water tot voor de zoutkeet. Dat was bijvoorbeeld ook het geval in Bergen op Zoom. Omdat mijn voorvader Jan Anthonissen Touw naast zijn beroep als schipper ook gezworen (dwz beëdigd) zoutmeter in dienst van de stad Bergen op Zoom was heb ik ooit wat nagezocht over het functioneren van de Nederlandse zoutketen. De zoutketen bijvoorbeeld van Dordrecht en Leiden werden van zout water voorzien door zoutwaterschepen. Zulke zoutketen hadden een puthaal met een hoge schuinlopende goot.
(die Jan Anthonissen Touw kocht in 1642 een schip en is daarmee de eerste schipper van de familie. Maar dit terzijde.)

Nu verder met de schepen op oude schilderijen, etsen en gravures. Eigenlijk zijn tekeningen het meest betrouwbaar. Want een gravure werd vaak uitbesteed. Een prent is bijna altijd een kopie in spiegelbeeld van een tekening. Van sommige kunstenaars is wel bekend dat zij een min of meer betrouwbaar beeld van de werkelijkheid geven. Dat wij sommige afbeeldingen van schepen vreemd en niet inheems vinden komt toch dat we te weinig weten van hoe de schepen er vroeger uitzagen.
Wanneer schepen op een schilderij of prent een roer hebben dat vingerlingen en roerhaken heeft kunnen we er van uit gaan dat het een inheems schip is. Op de prent van Woensam (zie op15 en 16) zijn schepen te zien met een grote stuurriem. (Daar komt ons woord stuurboord vandaan). Het is goed te weten dat de Rijn vroeger in vaargebieden verdeeld was. Er was geen vrije vaart. Een schip dat van boven Keulen kwam moest aldaar last breken. Dat wil zeggen dat de lokale autoriteiten goed konden zien over wat en hoeveel er vervoerd om er vervolgens belasting te kunnen heffen. Daarna ging de lading in een schip dat het volgende traject mocht bevaren. In de Duitse scheepvaartliteratuur valt te lezen dat een aangehangen roer een ‘Holländerruder’ werd genoemd. De verbreiding van dat type roer schoof in de loop der tijden steeds zuidelijker op. Op de Bovenrijn werd de grote stuurriem opgevolgd door het klaphekkenroer. Dus grof gezegd kan gesteld worden dat een schip met stuurriem in de tijd van Woensam van boven Keulen kwam en dat een schip met een aangehangen roer bestemd was voor beneden Keulen. Uitzonderingen zullen er altijd zijn.
Tot zover. Wanneer ik wat meer tijd heb kom ik er op terug. Hopelijk met beeldmateriaal.
pieter53
Berichten: 8754
Lid geworden op: 17 feb 2007 18:16
Locatie: Amsterdam
Contacteer:

Re: Minder bekende (oude houten) scheepstypes

Bericht door pieter53 »

Bedankt voor de aanvullingen Kees.

Ik las gisteren nog een bewering dat men op een reis stroomafwaarts tot Worms-Mainz een ander schip gebruikte, dan voor Mainz tot Keulen en na Keulen weer een ander schip had...

Ik zal nog eens naar de zoutketen kijken
Pieter Klein, Amsterdam
Afbeelding
Hoe meer je weet, hoe beter je beseft dat er nog zo veel meer te weten valt....
Piet Bruijns
Berichten: 60
Lid geworden op: 18 dec 2008 22:42
Locatie: Oudenbosch
Contacteer:

Re: Minder bekende (oude houten) scheepstypes

Bericht door Piet Bruijns »

Over Bergen op Zoom gesproken: Dit is een schets van de zoutkeet aan de binnenhaven van Bergen met op voorgrond de "IJzermot". De zoutkeet is in de vijftiger jaren gesloopt.

Piet Bruijns
Bijlagen
image.jpeg
image.jpeg (196.78 KiB) 1003 keer bekeken
ESTE NIX PAX CHRISTE NIX
pieter53
Berichten: 8754
Lid geworden op: 17 feb 2007 18:16
Locatie: Amsterdam
Contacteer:

Re: Minder bekende (oude houten) scheepstypes

Bericht door pieter53 »

Leuke tekening!

Nog even wat over spiegelbeeld en prenten.
Ik ben helemaal niet thuis op de rivier, maar met het plaatje van Bonn ligt Bonn toch wel aan de goede oever
aannemende dat de schepen kop voor op de rivier liggen.
Dat zou betekenen dat het plaatje niet in spiegelbeeld is. Of heb ik het mis?
Pieter Klein, Amsterdam
Afbeelding
Hoe meer je weet, hoe beter je beseft dat er nog zo veel meer te weten valt....
Kapitein Spok
Berichten: 2442
Lid geworden op: 11 apr 2012 22:31

Re: Minder bekende (oude houten) scheepstypes

Bericht door Kapitein Spok »

aannemende dat de schepen kop voor op de rivier liggen.

Pieter je bedoeld dat de schepen opgedraaid op de rivier liggen.

Als het schip met de kop naar zee ligt heb ik geleerd ligt het: kop voor(stroom) .

Maar ga vooral door met deze draad die steeds interessanter wordt.
pieter53
Berichten: 8754
Lid geworden op: 17 feb 2007 18:16
Locatie: Amsterdam
Contacteer:

Re: Minder bekende (oude houten) scheepstypes

Bericht door pieter53 »

Sorry; goed dat je me op de fout wijst.
Ik bedoel eigenlijk: met de kop op de stroom of beter tegen de stroom in of moet je zeggen: naar de stroom gekeerd?
Nu ja:........................... gewoon achter hun anker :-)

Doorgaan, doe ik, maar ik wacht nog even op Kees
Pieter Klein, Amsterdam
Afbeelding
Hoe meer je weet, hoe beter je beseft dat er nog zo veel meer te weten valt....
Kapitein Spok
Berichten: 2442
Lid geworden op: 11 apr 2012 22:31

Re: Minder bekende (oude houten) scheepstypes

Bericht door Kapitein Spok »

Nu ja:........................... gewoon achter hun anker :-)

Of ligt een schip VOOR-anker, de schipper ACHTER de gebreide broek :wink: en schip en bemanning IN Abrahams schoot :?: :lol:

Laten we het hier maar gezellig houden en veilig spreken over: "Ten anker"
Kees Touw
Berichten: 862
Lid geworden op: 12 jan 2011 12:24
Locatie: Rotterdam
Contacteer:

Re: Minder bekende (oude houten) scheepstypes

Bericht door Kees Touw »

Waarom de stuurriemen ineens aan bakboord zitten is mij ook een raadsel. Bonn ligt gelet op de stroomrichting aan de goede kant
De kraan staat op de plaats die nu nog steeds Alter Zoll heet. Dus daar werd de lading overgeslagen.
100_5310.jpg
100_5310.jpg (66.21 KiB) 910 keer bekeken
Ook in Nederland waren schepen met een stuurriem te zien. Hier op een ets van Matthias de Sallieth naar een tekening van Dirk de Jong.
Het is een detail van een grotere plaat. Het is de Maas voor Rotterdam. Rechts van het fregatschip is de Ooster Oudehoofdpoort te zien. Wat de betrouwbaarheid betreft, er zijn een goed herkenbare hoeker, driemastgaljootschip, een veerpont en een fregatschip te zien. Dus waarom zou De Jong met dat schip met die stuurriem iets verzinnen? Ik denk wel dat het een (voormalig) Duits schip is.
Verder met een beitelaak of beitelschip.
100_5308.jpg
100_5308.jpg (47.49 KiB) 910 keer bekeken
Dit is een ets van Jan van de Velde (1593-1641) 'Turfschepen aan de oever'. Het schip wordt beschreven als zijnde een beitelaak.
Deze ets komt voor, evenals de vorige en de volgende, in het boek ZEILSCHEPEN, prenten van de Nederlandse meesters van de zestiende tot de negentiende eeuw. Bijeen gebracht, ingeleid en van commentaar voorzien van Irene de Groot en Robert Vorstman. Uitgegeven in samenwerking met het Rijksprentenkabinet te Amsterdam in 1980.
Gedegen en ter zake kundig commentaar moet ik er bij zeggen.
Dan spring ik even van de hak op de tak en ga terug naar de 'bierpaal'.
100_5309_2.jpg
100_5309_2.jpg (83.67 KiB) 910 keer bekeken
Hier een detail van een ets van Reinier Nooms. 'Het veer van de Uytersche Schiet-Schuyten'. (Uytersche= Utrechtse)
Dit veer lag aan de Oostzijde van het Singel. Een diep liggende waterschuit met vers water uit de Vecht ligt gereed om te lossen bij een Amsterdamse brouwerij. En waarom is het een brouwerij? Wel in tegenstelling tot brouwerijen lagen zoutketen in verband met brandgevaar bijna altijd aan de rand van de bebouwde kom. Opzij ligt een lege schietschuit. Op het kotje op palen staat een embleem getekend. Brouwerij 'De Witte Zwaan' ?
Groet K.T.
Plaats reactie