Minder bekende (oude houten) scheepstypes

Alles over binnenscheepvaart
pieter53
Berichten: 8754
Lid geworden op: 17 feb 2007 18:16
Locatie: Amsterdam
Contacteer:

Re: Minder bekende (oude houten) scheepstypes

Bericht door pieter53 »

Ook een visser die al heel wat eeuwen op de rivieren aktief is geweest
tot dat de giflozingen van Bayer, BASF, Hoechst en diverse anderen de vis en riviervisserij bijna de nek omdraaide.

kruisnetvisser.jpg
kruisnetvisser.jpg (151.89 KiB) 1485 keer bekeken
Veel genoemd maar niet vaak geportretteerd is de Lauertanne, het 'wegwerp'schip.
De schepen waren simpel gebouwd, voeren alleen stroomafwaarts,
en werden op de plaats van bestemming uit elkaar genomen, waarna het hout verkocht werd.

lauertanne.jpg
lauertanne.jpg (125.42 KiB) 1485 keer bekeken
Lauertanne of loerdenne. Ook dit vaartuig heeft weer een sprietzeil.
Ze vervoerden hoofdzakelijk Lauer; een wijnsoort.
Pieter Klein, Amsterdam
Afbeelding
Hoe meer je weet, hoe beter je beseft dat er nog zo veel meer te weten valt....
pieter53
Berichten: 8754
Lid geworden op: 17 feb 2007 18:16
Locatie: Amsterdam
Contacteer:

Re: Minder bekende (oude houten) scheepstypes

Bericht door pieter53 »

Er zijn natuurlijk nog meer houten Duitse schepen, maar die zijn (dacht ik) van later tijd of hier niet goed bekend.
Een Nederlands werk dat zich met dan van Woensam laat vergelijken, heb ik niet kunnen vinden.
Men schijnt zich in Nederland veel met bijbelse en fantasie voorstellingen bezig te houden.
Er zijn wel een aantal riviergezichten uit de tweede helft van de zeventiende eeuw.
De kwaliteit is niet geweldig maar het laat tenminste wat zien.
arnhem 1.jpg
arnhem 1.jpg (125.4 KiB) 1437 keer bekeken
In het zicht op Arnhem van Jan Peeters en Gaspar Bouttats uit 1674 liggen er drie scheepjes voor de stad.
Het lijken geen aken, maar ronde schepen. Ze hebben geen zwaarden, wel een stevenroer en een sprietzeil.

arnhem2.jpg
arnhem2.jpg (134.87 KiB) 1437 keer bekeken
Ook dit schip beschikt over een aangehangen roer en ook hier ontbreken zwaarden.
Het lijkt voor anker te liggen.
Pieter Klein, Amsterdam
Afbeelding
Hoe meer je weet, hoe beter je beseft dat er nog zo veel meer te weten valt....
peelander
Berichten: 1782
Lid geworden op: 30 nov 2009 18:53

Re: Minder bekende (oude houten) scheepstypes

Bericht door peelander »

klipper schreef: 07 apr 2010 18:48 In het oosten van Nederland in de plaats Enter ligt een nieuw gebouwde zomp.
Een plaatje van de Enterse zomp ontbreekt. Bij deze dan.
16 05 2017 enter (13).JPG
16 05 2017 enter (13).JPG (237.66 KiB) 1397 keer bekeken
16 05 2017 enter (7).JPG
16 05 2017 enter (7).JPG (181.01 KiB) 1397 keer bekeken
16 05 2017 enter (3).JPG
16 05 2017 enter (3).JPG (151.45 KiB) 1397 keer bekeken
groeten
Jan van der Pluijm
pieter53
Berichten: 8754
Lid geworden op: 17 feb 2007 18:16
Locatie: Amsterdam
Contacteer:

Re: Minder bekende (oude houten) scheepstypes

Bericht door pieter53 »

Beetje onogelijke schepen.....
Onpraktisch lijkt me ook. Het lichte gedeelte (zijboord) kon afgenomen worden,
dus de echte romp is niet erg hoog.

Ga ik verder met mijn tekeningen dan komen we bij Gorkum vaartuigjes met zwaarden en wederom sprietzeilen tegen.
De vaartuigen hebben een aangehangen roer.
gorkum.jpg
gorkum.jpg (134.97 KiB) 1364 keer bekeken
Of het voorste scheepje een heve heeft of rond gebouwd is durf ik niet te zeggen.
De geroeide boot heeft wel ronde vormen.
gorkum2.jpg
gorkum2.jpg (65.8 KiB) 1364 keer bekeken

fragmenten van gravures/etsen door Jan Peeters en Gaspar Bouttats, 1674
Pieter Klein, Amsterdam
Afbeelding
Hoe meer je weet, hoe beter je beseft dat er nog zo veel meer te weten valt....
pieter53
Berichten: 8754
Lid geworden op: 17 feb 2007 18:16
Locatie: Amsterdam
Contacteer:

Re: Minder bekende (oude houten) scheepstypes

Bericht door pieter53 »

Een wat ouder gezicht op Gorkum namelijk van 1613 lijkt me qua schepen iets minder betrouwbaar.

gezicht op gorkum hekel, stadsboom, Lodovico Guicciardini-1613.jpg
gezicht op gorkum hekel, stadsboom, Lodovico Guicciardini-1613.jpg (284.51 KiB) 1326 keer bekeken
Weer zien we schepen met een aangehangen roer en sprietzeilen. Ditmaal echter zonder zwaarden.
Ze lijken op steven gebouwd.

Van Duitse types is op deze twee plaatjes niets te ontdekken, maar een verklaring daarvoor is misschien in deze tweede prent te vinden.
Duidelijk is in de rivier een paalwering zichtbaar. De doorvaart opening is met een zogenaamde hekel afgesloten en
werd alleen geopend als men aan zijn verplichtingen had voldaan.
Behalve de nodige tollen kende men ook in sommige plaatsen het stapelrecht.
Dat is: een recht dat sommige plaatsen zich toe-eigenden danwel verkregen, wat inhield dat alle goederen die langs die plaats vervoerd werden, daar eerst opgeslagen en te koop aangeboden moesten worden. Na dit gebeuren kon men dan met het restant zijn reis vervolgen. Dit recht werd in 1815 officieel afgeschaft. In Vlaanderen gebruikt men hiervoor ook de term etappe-recht.

Zo werd het voor Duitse exporteurs wel heel lastig om ver in Nederland door te dringen.
Pieter Klein, Amsterdam
Afbeelding
Hoe meer je weet, hoe beter je beseft dat er nog zo veel meer te weten valt....
peelander
Berichten: 1782
Lid geworden op: 30 nov 2009 18:53

Re: Minder bekende (oude houten) scheepstypes

Bericht door peelander »

Bijna prehistorie.
IJzeren, of stalen interpretatie.
05 06 2018  dietfurt am altmuhl(55).JPG
05 06 2018 dietfurt am altmuhl(55).JPG (250.29 KiB) 1310 keer bekeken
05 06 2018  dietfurt am altmuhl(54).JPG
05 06 2018 dietfurt am altmuhl(54).JPG (169.03 KiB) 1310 keer bekeken
groeten
jan van der Pluijm
pieter53
Berichten: 8754
Lid geworden op: 17 feb 2007 18:16
Locatie: Amsterdam
Contacteer:

Re: Minder bekende (oude houten) scheepstypes

Bericht door pieter53 »

h vroom 1619.jpg
h vroom 1619.jpg (87.06 KiB) 1244 keer bekeken
Een merkwaardig en on-Nederlands vaartuig is te zien op het schilderij van
Hendrik Vroom: Gezicht op Vianen met het kasteel Batestein.
Het tafreel geeft een voorstelling van de aankomst Johan Wolfert van Brederode en zijn echtgenote voor Vianen.
We laten dat paar voor wat het is en bekijken het vaartuig.
Het lijkt een vaartuig met een razeil en met twee zwaarden aan elke kant. Het heeft een aangehangen roer.
Het is moeilijk met zekerheid te zeggen of het een stevenschip of een heveschip is.
Persoonlijk denk ik aan een stevenschip. Het lijkt wel erg lang en smal; net een galei.
Ook de combinatie razeil en dan vier zwaarden in het totaal oogt vreemd.
Artistieke vrijheden????

Wie het weet mag het zeggen.
Pieter Klein, Amsterdam
Afbeelding
Hoe meer je weet, hoe beter je beseft dat er nog zo veel meer te weten valt....
pieter53
Berichten: 8754
Lid geworden op: 17 feb 2007 18:16
Locatie: Amsterdam
Contacteer:

Re: Minder bekende (oude houten) scheepstypes

Bericht door pieter53 »

jan vd velde begin 1620 RP-T-1912-24.jpg
jan vd velde begin 1620 RP-T-1912-24.jpg (277.65 KiB) 1185 keer bekeken
Jan van de Velde (II) lijkt me niet echt een groot maritiemschilder, maar duidelijk is in ieder geval wel
dat de schepen op de achtergrond een razeil hebben, geen kromme steven bezitten en ook zwaarden voeren.
jan vd velde voor 1650 RP-P-1951-844I.jpg
jan vd velde voor 1650 RP-P-1951-844I.jpg (241.89 KiB) 1185 keer bekeken
Een andere prent naar zijn tekeningen gegraveerd, toont rechts een schip gelijk een Keulse aak,
maar met een erg hollandse tuigage met sprietzeil en mast gesierd met een kromme ton.
Met sledes worden over het ijs tonnen naar de schepen gebracht.
Links op de wal ziet men een bierpaal.
Pieter Klein, Amsterdam
Afbeelding
Hoe meer je weet, hoe beter je beseft dat er nog zo veel meer te weten valt....
han visser
Berichten: 139
Lid geworden op: 15 jan 2008 23:02
Locatie: zwolle

Re: Minder bekende (oude houten) scheepstypes

Bericht door han visser »

Stel de voortzetting van de schepenhistorie en duiding erg op prijs.
Gelijk opgezocht wat een "bierpaal" is. Leuk dat dit ook in de binnenvaartenceclopedie te vinden is.
Net als "Windas"; heb ik nog in mijn jeugd in gebruik gezien in Amsterdam, alwaar men er teervaten mee van de dekschuiten van "Touwen teerfabriek" hees om deze in het depot op het Prinseneiland te leggen.
Kees Touw
Berichten: 862
Lid geworden op: 12 jan 2011 12:24
Locatie: Rotterdam
Contacteer:

Re: Minder bekende (oude houten) scheepstypes

Bericht door Kees Touw »

Ik volg met grote belangstelling dit onderwerp. Om zo'n puthaal-installatie maar meteen een bierpaal te noemen vind ik opmerkelijk. Vooral omdat ook zoutziederijen gebruik maakten van een dergelijk apparaat. Wanneer je zo iets ziet op een oude prent zou je moeten weten of het bij een brouwerij of een zoutkeet staat. Opgestapelde vaten in de buurt zeggen niets. Grof zout ging in zakken, maar fijn zout ging in vaten. Maar goed, ik ga verder met het detail van het schilderij van Vroom. Dus met het schip met de vier zwaarden. Bij Sopers kun je het ook zien.
img544.jpg
img544.jpg (42.46 KiB) 1148 keer bekeken
img545.jpg
img545.jpg (43.4 KiB) 1148 keer bekeken
img546.jpg
img546.jpg (47.17 KiB) 1148 keer bekeken
Het afgebeelde schip moet dus een beitelschip zijn.
Die extra zwaarden zijn te begrijpen wanneer je weet dat de rivier vroeger zeer ondiep was. Dan heb je meer een twee smalle extra zwaarden dan aan een breder zwaard dat dieper steekt.
Groet K.T.
Plaats reactie