Praatjes bij plaatjes (24):
Bruggen
Op de terugweg naar Moerkapelle vanuit Rotterdam passeert de ‘Leven is Strijd’ vele bruggen over de Rotte. Enkele hebben we er al genoemd. In deze aflevering wil ik alleen stil staan bij de vooroorlogse bruggen. In de vorige kwam de Karnemelksbrug ter sprake. Dat was een betrekkelijk jonge brug. Begin 1914 was er een uitvoerige discussie over deze te bouwen brug: moest het een brede verkeersbrug worden of een smalle voetgangers- en fietsbrug? Het werd het laatste. Toen na het bombardement een deel van de Rotte werd gedempt verviel de brug.
- Noorderbrug.jpg (160.17 KiB) 2500 keer bekeken
De in 1895 gebouwde Noorderbrug, gezien naar het noorden.
Iets noordelijker lag en ligt bij het Noordplein de Noorderbrug. Op 8 februari 1860 werd de bouw van een vaste houten brug over de Rotte in combinatie meteen geslagen ijzeren duiker aanbesteed en aangenomen door Jacobus Hoos voor ƒ 35.888,- . De brug kreeg de naam Hooge Rottebrug. In 1895 werd deze vaste houten brug vervangen door een ijzeren ophaalbrug pal ten zuiden van de oude brug. De nieuwe brug werd op 23 februari 1896 in gebruik genomen en kreeg de naam Noorderbrug. Deze brug bleek al snel niet opgewassen tegen het toegenomen verkeer en werd daarom vervangen door een nieuwe vaste brug, de nog bestaande. Op 7 november 1910 werd de ophaalbrug afgesloten voor het verkeer. Men begon toen met de afbraak van de ophaalbrug, die evenwel nog niet was uitgediend. Hij kreeg noordelijker een nieuwe plek over de Rotte tussen de Zaagmolendrift en de Crooswijkschestraat en in 1956 werd deze Zaagmolenbrug daar vervangen door een nieuwe brug die er nog steeds ligt.
- ceintuurbaan.jpg (210.77 KiB) 2500 keer bekeken
Hondenkar met op de achtergrond de nog nieuwe spoorbrug over de Rotte in de Ceintuurbaan. Uiterst rechts de oliemolen De Koot aan de Rotte; ook handel voor schipper Jan. Hij kocht daar veekoeken en verkocht die weer in Moerkapelle. De koeken werden opgeslagen op een deel van de zolder in huis; vandaar dat die de koekenzolder werd genoemd. En dan was er natuurlijk nog de kunstmest, de kruidenierswinkel en de brandstoffen. Zo alles bij elkaar kwam men aan een inkomen.
In 1899 werden de stations DP en het Maasstation verbonden door een nieuwe spoorlijn, de Ceintuurbaan, die kruiste de Rotte met een vaste ijzeren brug die in 1998 werd vervangen door een nieuwe brug.
Nog weer iets noordelijker kwam in 1923 de vaste ijzeren Philips Willembrug tot stand, welke op 9 juli van dat jaar in gebruik werd genomen. De brug is plaatselijk beter bekend als de ‘hoge brug’. De brug werd ontworpen door L.N. Krijgsman en gebouwd door de NV IJzerconstructiefabrieken Nederland in ‘s-Hertogenbosch.
Nog weer noordelijker komen we in de buurtschap Terbregge en zoals de naam aangeeft; daar is een brug. De bovengenoemde bruggen waren alle vrij jong, maar de Terbregse brug heeft een oude geschiedenis. Oorspronkelijk lag er een vaste brug die in 1645 werd vervangen door een ophaalbrug.
Toen mijn overgrootvader eens door de brug voer was de schoenmaker daar bezig met het opkalefateren van een ouwe roeiboot. Schipper Jan, zoals hij op Moerkapel genoemd werd, zei: “Zo Jas, zet je er halve zolen en achterlappen op?”. Jas keek op, schudde meewarig het hoofd en zei: “Ik heb die man nog bij zijn volle verstand gekend. Wie zet er nou halve zolen en achterlappen op een ouwe schuit?”
- Terbregge oude brug.jpg (156.18 KiB) 2500 keer bekeken
De oude ophaalbrug in Terbregge, die in 1936 bezweek; gezicht naar het noorden met op de achtergrond Terbregse Rechter Rottekade.
De brug werd meerdere malen vernieuwd, maar op 3 juni 1936 was het definitief voorbij. Kort nadat een bus van de TOD (Terbregse Omnibus Dienst, ofwel vanwege de vele pech: Tot Onze Droefenis)de brug gepasseerd was brak een gietijzeren hameistijl van de brug in drie stukken, waarna de balans gelukkig bleef hangen, zij het scheef. Een zesjarig meisje raakte gewond door een vallend stuk ijzer. Een dag later werd de brug verwijderd en een veerpont uit Capelle als noodbrug ingelegd. Nog diezelfde maand werd besloten een nieuwe brug te bouwen, maar iets zuidelijke tegenover de Terbregseweg. Toch werd de nieuwbouw pas op 24 mei 1938 aanbesteed. De bouw ging met allerlei moeilijkheden gepaard, vooral van financiële aard. In augustus 1938 wordt het maken van de gemetselde onderbouw van de nieuwe brug opgedragen aan de Nieuwerkerkse aannemer C. van Leeuwen voor ongeveer 40.000 gulden. Voor de eigenlijke brug werd gebruik gemaakt van een afdankertje: de nog vrij nieuwe ophaalbrug uit 1929 (!) over de Strekvaart tussen de Dorpsstraat en de Grindweg die vervangen werd door een duiker.
Mijn vader vond de nieuwe brug getuigen van verkeerde zuinigheid: eigenlijk te smal voor de scheepvaart en op een verkeerde plaats, pal naast een vrijwel haakse bocht in de Rotte.
- Irenebrug.jpg (139.04 KiB) 2500 keer bekeken
De nog nieuwe Prinses Irenebrug in Terbregge met links het gymnastieklokaal. Achter de brug was rechts een laad- en losplaats waar tot in de zestiger jaren van de vorige eeuw nog sporadisch gebruik van werd gemaakt.
De nieuwe brug werd in gebruik genomen op 5 augustus 1939, de dag waarop Prinses Irene werd geboren, en zo kwam de brug ook aan zijn naam.
Tot brugwachter werd benoemd Henk van Driel, de jongste broer van mijn oma, die samen met zijn vrouw de brug een lange reeks van jaren zou bedienen.
Hij was in de oorlog ook actief in het plaatselijke verzet en heeft de bezetter nog eens een flinke poets gebakken. Bij de razzia van november 1944 werden de opgepakte mannen opgesloten in het gymnastieklokaal naast de brug. Een wacht ervoor en er kon mens in of uit; althans dat dacht men. Aan de achterkant, aan de Rotte, zat ook een deur. Oom Henk had een sleutel van die deur en maakt deze deur vrolijk open. Alle mannen er uit; op drie na die niet durfden. Volgens mijn moeder is een van die drie in Duitsland omgekomen.
In 2005 werd de ophaalbrug uit 1939 vervangen door een nieuwe tafelbrug.
Na de Terbregse brug bleef de Rotte lang brugloos. De eerstvolgende is de spoorbrug in de in 1870 geopende lijn Den Haag-Utrecht, waar pal ten noorden in 1938 de brug in de A12 kwam. Dit zijn vaste bruggen met een lage doorvaarthoogte. Nog verder naar het noorden ligt bij Moerkapelle, als laatste, afgezien van een recente fietsbrug, de Holvoeterbrug over de Rotte, een zeer lage vaste brug.
Met vriendelijke groeten,
HannesB